W regionie Andhra Pradesh na wschodnim wybrzeżu Indii można znaleźć szerokie i piaszczyste plaże położone w pobliżu palm, żyzne doliny rzeczne oraz ślady starożytnych cywilizacji w postaci wszechobecnych pałaców, świątyń, ruin i fortów. Chociaż nie jest to popularny region wypoczynkowy ze względu na surowy klimat, na wybrzeżu swoją gościnę oferuje kilka kurortów o zabytkowym charakterze. Zwiedzając poszczególne miasta można zauważyć, że architektura odzwierciedla obecność hinduizmu, buddyzmu i islamu, a do większości ośrodków religijnych pielgrzymują tłumy wiernych, tworząc tym samym ciekawe widowiska dla turystów.

Andhra Pradesh charakteryzuje długa linia brzegowa nad Zatoką Bengalską oraz skaliste płaskowyże i żyzne doliny rzek w głębi lądu. Na południu region sąsiaduje z Wybrzeżem Maanar, na północnym krańcu przechodzi w Wybrzeże Bengalskie, natomiast zachodnią granicę wyznacza Wyżyna Dekan. Tereny Andhra Pradesh zajmują obszar języka „telugu”, należący niegdyś do pozostającej pod rządami Wielkiej Brytanii Prezydencji Madraskiej oraz terytorium książęcego stanu Hajdarabad. Jest to obecnie najgęściej zaludniony region w południowej części Indii z bogatymi tradycjami literackimi, rzemieślniczymi i kulinarnymi.

Stolicą regionu jest Hajdarabad – kilkumilionowe miasto na rzeką Musi, w którym ludność hinduska posługuje się językiem „telugu”, a muzułmańska „urdu”. Panuje tam niepowtarzalna atmosfera zatłoczonych bazarów, na których można kupić kadzidła, przyprawy i wyroby rzemieślnicze oraz perły różne pod względem koloru i wielkości, ponieważ Hajdarabad jest głównym rynkiem handlu perłami w Indiach. Miasto powstało w 1591 r. po tym, jak na skutek przeludnienia i braku wody w Golkondzie przeniesiono tam stolicę regionu. Bogata kolekcja diamentów skusiła Wielkich Mogołów w XVII stuleciu do zajęcia miasta, natomiast po śmierci mogolskiego władcy Aurangzeba kolejna dynastia Asaf Khan ogłosiła jego niezależność. Jeżeli ktoś lubi chaotyczne aglomeracje o kosmopolitycznym charakterze powinien zagłębić się w zatłoczone uliczki, po których przemykają trójkołowe tuk-tuki. W centrum miasta pełnego monumentalnych budynków, meczetów i świątyń znajduje się jezioro Hussain Sagar. Z kolei ulica Mahtama Gandhi Road przecina dzielnicę sklepów oraz modną promenadę nadbrzeżną Tank Bund, z której widać jeden z największych posągów Buddy na świecie, stojący na niewielkiej wysepce pośrodku jeziora. Znakiem rozpoznawczym miasta jest jednak słynna kolumnada Charminar wznosząca się na otoczonej murem starówce i efektownie oświetlona nocą. Imponujące bramy tworzące ten meczet, wzniesione przez sułtańskich władców w XVI wieku, charakteryzują się wysokimi minaretami i łukami, pod którymi często rozkłada się barwny bazar i nieustannie panuje gwar. Ilość sklepików z perłami i warsztatów rzemieślniczych sztuki „bidri” w tej okolicy nie ma końca. Uwagę przyciąga także szósty co do wielkości meczet Indii – Mekka Masdżid, w głównym łuku którego znajdują się czerwone kamienie wykonane z ziemi przywiezionej z Mekki. Wędrując dalej brukowanymi uliczkami można dotrzeć do zagmatwanych alejek i bazarów, gdzie królują najwymyślniejsze lokalne potrawy, wonne olejki, tytoń, rozmaite gatunki ziaren i przypraw oraz tysiące innych rzeczy często niewiadomego przeznaczenia. Oddech można natomiast złapać w spokojnych ogrodach Public Garden, w chłodnych salach Muzeum Archeologicznego lub w komnatach Galerii Sztuki Współczesnej, aczkolwiek najmłodszym z pewnością przypadnie do gustu wizyta w zacienionym ogrodzie zoologicznym Nehru – najlepiej prosperującej tego typu placówce w Indiach. Wizytę w Hajdarabad najlepiej podsumować obserwacją zachodu słońca z Czarnej Góry – Kala Pahad, na której dodatkowo można zwiedzić wspaniałą świątynię Birla Wenkateśwara i Planetarium z rozmaitymi pokazami.

Chennai (Madras) – dzięki położeniu przy piaszczystych plażach obmywanych wodami Zatoki Bengalskiej, w jednym z największych miast Indii zwiedzanie można połączyć z kąpielą w morzu. Miasto łączy w sobie tradycję i nowoczesność, przez co ludowa muzyka słyszalna na ulicach przeplata się w wielu miejscach z dźwiękami płynącymi z modnych klubów. Chociaż trudno nazwać wielką aglomerację pełną chaosu kurortem wypoczynkowym, warto pobyć chociaż chwilę na szerokim, otoczonym miejscami szpalerem palm i promenadą piaszczystym wybrzeżu, wyglądającym najkorzystniej o wschodzie lub zachodzie słońca. Madras potrafi zadziwić różnorodnością związaną z brytyjskimi korzeniami, chrześcijańską religią i kulturą tamilską. Kilka zabytków zachowało się w obrębie fortu św. Jerzego, znajduje się tam wiele pięknych kościołów różnych wyznań, muzea i sklepy jubilerskie o wieloletniej tradycji. Spacerując zatłoczonymi uliczkami można natknąć się na szkoły tradycyjnego i najstarszego tańca w Indiach – „bharatanatjam” oraz warsztaty nauki gry na gitarze. Ciekawa może być wizyta w najmniejszym w Azji parku narodowym Guindy National Park, gdzie spacerują antylopy indyjskie, szakale i jeże, a turyści mogą oglądnąć mnóstwo egzotycznych gatunków zwierząt. Wiele hoteli o różnym standardzie świadczy o tym, że Chennai nawet jeśli nie ma uroku typowo śródziemnomorskich miast, może być dobrą bazą wypadową do zwiedzania okolic.

Pondichery – kurort z europejskim charakterem o wieloletniej tradycji kolonialnej jest doskonałym miejscem na sielski wypoczynek, zrobienie zakupów i przesiadywanie we francuskich restauracjach. Miły dzień można spędzić podczas spaceru uliczkami w zamyśle kojarzącymi się z Niceą. Taki charakter nadali miastu Francuzi, dla których Pondicherry stało się ważnym ośrodkiem handlowym w XVII stuleciu. Warto zwrócić uwagę na francuskie szyldy i nazwy ulic, na których niekiedy sprzedawane są bagietki. Ta kolonia francuska ma obecnie status terytorium związkowego Indii z osobnym systemem celnym, dzięki czemu pojawiają się tam nie tylko Hindusi zainteresowani atrakcyjnymi cenami, ale także turyści pragnący zobaczyć Zatokę Bengalską i zrobić ciekawe zakupy. Znajduje się tam kilka ładnych plaż, agencje turystyczne oferujące łowienie ryb z katamaranu i wypożyczalnie sprzętu, dzięki którym można zwiedzić miasto autobusem lub jednośladem. W centrum wznosi się ogromny ośrodek medytacyjny, a obok domów we francuskim stylu kolonialnym można zwiedzić kilka świątyń i przespacerować się najlepiej utrzymaną promenadą nadmorską w Indiach.

Visakhapatnam – wielki port założony przez Brytyjczyków w XVII w. nad Zatoką Bengalską może pochwalić się długimi plażami, wielkomiejską atmosferą i nadbrzeżnym deptakiem, z którego można podziwiać wypływające w morze wielkie statki. Nad miastem górują dwa wzgórza, a na jego skraju wybudowano najwyżej położoną w Indiach latarnię morską. W Visakhapatnam można znaleźć szereg większych i mniejszych hoteli oferujących dobre warunki do wypoczynku na tamtejszych plażach i zwiedzania górzystej okolicy. Warto przykładowo zdobyć szczyt Simhachlam w górach Kajlasa, na którym znajduje się malowniczo położona XIII-wieczna świątynia Waraha Narasinha.

Kuchnia w Indiach spowita zapachami setek przypraw uchodzi za coś więcej niż tylko samo odżywianie się. Sztuka kulinarna tego kraju opiera się na hinduskiej filozofii i religii oraz potwierdza silne kontrasty charakteryzujące Indie, gdzie obok siebie żyją bogaci, biedni oraz wyznawcy różnych religii. Do powstania wielu odmian najprzeróżniejszych potraw przyczynił się także klimat, geografia i tradycja związana z czczeniem darów ziemi. Główny posiłek jada się przeważnie wieczorami, rano konsumuje skromne śniadanie, a w dzień kalorie uzupełnia się przekąskami tandoori. Warto także pamiętać, że tradycyjny posiłek jadany palcami, polega na odrywaniu kawałków pieczywa wyłącznie prawą ręką i nabieraniu na kawałek placka ryżu mięsa lub warzyw. W Indiach nie pija się alkoholu po posiłkach, niemniej obcokrajowcom zaleca się wypicie szklaneczki czegoś mocniejszego na lepsze trawienie egzotycznych dań.

Indie kojarzą się z bogactwem przypraw, które służą nie tylko do polepszenia smaku, ale także do pobudzenia apetytu i procesów trawiennych. Gorczycę, kardamon, kurkumę i pieprz uprawiano już około trzeciego tysiąclecia p.n.e., a owiane wieloma legendami związanymi z pochodzeniem, ostre curry, stało się kulinarnym symbolem, o tajniki którego warto zapytać bezpośrednio u sprzedawców. Spacerując po indyjskich bazarach można także wyczuć unoszący się w powietrzu ostry zapach czosnku, czarnej gorczycy, kminku czy imbiru oraz niezwykle popularnej mieszanki kilku przypraw garam masala, nadającej potrawom wyrafinowanego aromatu. Zgodnie z tradycją każde danie powinno także mieć sześć smaków: słodki, słony, gorzki, cierpki, kwaśny i ostry, które pozytywnie wpływają na ciało i ducha. Również tradycyjna medycyna nazywana „ajurwedą” związana jest z żywnością i podkreśla klasyfikację smaków według filozofii sankhja.

Przykładowe potrawy:

Samosy – trójkątne pierożki faszerowane ziemniakami,

Pakory i Bhażije – warzywa zanurzone w cieście i smażone w głębokim tłuszczu,

Am rasa – potrawka z owoców mango,

Paratha – śniadaniowy placek z zapieczonymi warzywami,

Nargisi Kofty – pulpeciki faszerowane jajami na twardo,

Pasandy – baranina w sosie migdałowym,

Birijani – mieszanka ryżu i mięsa,

Halim – baranina obtaczana w pszenicy.

Jednym z obowiązkowych składników pojawiających się w wielu daniach jest mleko, z którego można stworzyć sklarowane masło ghi i zsiadłe mleko dahi podawane w różnej postaci, szczególnie by złagodzić dania z chili. W większości regionów popularnością cieszy się dahi schłodzone, podane z solą i cukrem jako lassi. Pod różnymi postaciami występuje także soczewica, a brązowy cukier jaggery dodaje nutę słodkości do pikantnych sosów.

Z pewnością w Indiach bardzo dobrze będą się czuli wegetarianie, gdyż wśród wyznawców hinduizmu właśnie potrawy przygotowywane na bazie ryżu, warzyw i masła ghi, są najczęściej spożywane. W celu przetestowania posiłków bezmięsnych najlepiej zamówić thali – okrągłą, płaską tacę, na której wokół kopczyka ryżu mieści się kilka niewielkich naczyń z różnymi warzywami i roślinami strączkowymi. Centralne miejsce na stole zawsze zajmuje misa z ryżem uważanym w Indiach za symbol płodności. Delikatne przysmaki są także przyrządzane na różne sposoby ze szpinakiem lub z ziarnami lotosu, ale zawsze na bazie miękkiego sera. Wegetariańskie dania nawet w restauracjach bywają podawane na talerzach jednorazowego użytku – liściach bananowca. Do wielu dań wykorzystuje się orzechy kokosowe, a mleko z kokosów można kupić na targowiskach.

Islam również wprowadził do kuchni hinduskiej bogactwo smaków. Potrawy z mięs gotuje się powoli z dodatkiem śmietany, migdałów i suszonych owoców, a o obecności muzułmańskich wpływów świadczy obecność tanduri – stożkowatych pieców ziemnych używanych do przygotowania kebabów. Każde danie z takim słowem w nazwie z pewnością będzie pyszne, tym bardziej że w większości potraw dominuje baranina i mięso z kozy.

Większość turystów może uznać indyjskie słodycze za zbyt słodkie, niemniej warto przynajmniej spróbować takie łakocie jak: rasagulla, sandesz, gulab-dżamuny czy rasamalai oraz chrupiące, ociekające złotym syropem dżelabi. Odpowiednikiem puddingu ryżowego jest natomiast khir, a klasyczne lody orzechowe noszą nazwę kulfi.

Po posiłkach Hindusi najczęściej pijają tradycyjną indyjską herbatę podawaną na mocno, słodką lub gotowaną z mlekiem i przyprawami. Często spotyka się mężczyzn żujących po posiłkach paan, czyli pastę ze zmiażdżonych orzechów areki, liści pieprzu betelowego, katechu, goździków, kardamonu i kilku innych składników, która ma właściwości dezynfekujące jamę ustną, sprzyja trawieniu i odświeża oddech, ale może także odurzyć. Chociaż Indie nie są potentatem alkoholu, produkuje się tam z ryżu arabski anyżowy arak z dodatkiem trzciny cukrowej lub palmy. Po obiedzie wypada także spróbować palmowego wina toddy produkowanego z kwiatów palmy kokosowej oraz alkoholu feni wytwarzanego z owoców nerkowca.

Warto pamiętać, że Indie to kilka różnych tradycji kulinarnych związanych z poszczególną częścią kraju i tam należy szukać regionalnych przysmaków.

Andhra Pradesh wyróżnia się kuchnią opartą na ostrym curry serwowanym z ryżem oraz daniach mogolskich i nawabskich zmodyfikowanych zgodnie z gustami ówczesnych władców. Przykładem może być tutaj biriani – klasyczne danie polegające na zapiekaniu w zamkniętym garnku na przemian ułożonych warstw ryżu i mięsa z różnymi kombinacjami przypraw. Innym daniem jest ostra mieszanka pszenicy i baraniny – halim, curry z zielonego chili – mirch ka salan oraz bakłażany podane jako bhaghere bajngan. Z kolei najsłynniejszą potrawą w Chenaai jest chetinad pepper chicken – kurczak w pikantnym sosie masalowym. Chętnie pijana w tym regionie jest aromatyczna kawa, do przyrządzenia której stosuje się wyjątkowo aromatyczne ziarna arabiki i robusty. Przy spacerowej promenadzie w Chennai można natomiast kupić ciecierzycę na ostro – sundal lub zwijane sznureczki z soczewicy i masła – murukku.

Indie są bardzo rozległym i różnorodnym krajem, w którym ściera się mnóstwo etnicznych, religijnych i biznesowych interesów, budujących jednak najbardziej skomplikowany na świecie ustrój demokratyczny. Kontrasty rzucają się w oczy na każdym kroku, a Indie od zawsze fascynowały cudzoziemców. Współczesne społeczeństwo nieustannie zmaga się ze zmiennymi warunkami ekonomicznymi i szerokim podejściem do religii, przez co przedstawia się przybyszom z zewnątrz jako barwne, skomplikowane i podzielone ze względu na poziom zamożności, gdzie religia hinduistyczna ściśle związana jest z sytuacją polityczną i życiem codziennym. Bogactwo religii jest dla Indii bardzo ważne i łączy w sobie cztery wielkie religie świata: hinduizm i buddyzm, które narodziły się właśnie tam oraz islam i chrześcijaństwo, które dotarły w wyniku podbojów, działalności handlowej i misyjnej.

Z racji tego, że po Chinach właśnie Indie są najludniejszym krajem, ludzie różnią się tam wyglądem, językiem, obyczajami i religią. Większość społeczeństwa wyznaje hinduizm, aczkolwiek mniejszość stanowią muzułmanie. Wyznawcy hinduizmu często mają czoła pomalowane w pasy symbolizujące ziemię lub na znak oddania konkretnemu bóstwu. Powszechnym symbolem jest także kropka tilaka namalowana kciukiem umoczonym w cynobrze, której nie należy mylić z podobnym znakiem bindi (puttu lub kumkum w zależności od języka) na czole kobiet, gdzie według wierzeń hindusów znajduje się mistyczne „trzecie oko”. Obecnie znaczenie tego symbolu jest różnie interpretowane i często stanowi po prostu element dekoracji. Chociaż hinduizm jest bardzo skomplikowaną grupą wierzeń religijnych, warto zapamiętać, że podstawą indyjskiego systemu kastowego są pojęcia: dharma, czyli obowiązki wynikające z miejsca w społeczeństwie i etapu życia oraz karma – suma popełnionych uczynków w różnych wcieleniach, decydująca o charakterze następnego wcielenia w łańcuchu reinkarnacji. Według hinduskich wierzeń każdy człowiek rodzi się w konkretnej grupie (tzw. dżati) z góry określającej zawód i pozycję społeczną. Oficjalnie istnieją cztery kasty zwane warna: najwyższa bramini, wojownicy kszatrijowie, kupcy i rzemieślnicy wajśjowie oraz osoby pełniące funkcje służebne – śudrowie. Ogólnie Indie tworzą niezwykle skomplikowaną i interesującą mozaikę wyznaniową, dlatego żeby szczegółowo zrozumieć tamtejszą kulturę i znaczenie zabytków warto wcześniej sięgnąć po odpowiednią lekturę.

W życiu społecznym ważną rolę odgrywają rozmaite święta związane głównie z wyznawanymi religiami, więc warto zwrócić uwagę chociażby na takie święto jak dasera upamiętniające zwycięstwo wojowniczej bogini Durgi nad Mahiszą, nawratri – święto najwyższej bogini matki, liczne rytuały w Kalkucie przyciągające wiernych, święto Holi czy spektakle związane ze zwycięstwem Ramy i walką dobra ze złem. Z racji na bogactwo wszystkich religii takich świąt jest mnóstwo, więc niezależnie od czasu pobytu w Indiach można trafić na jakieś fascynujące przedstawienie, które dla wiernych ma ogromne znaczenie duchowe, a dla turystów może stać się ciekawą atrakcją turystyczną. Rozwarstwienie społeczne w Indiach jest tak duże, że zwiedzając miasta mija się na ulicach stada kóz, wielbłądy, słonie, furmanki, ręcznie malowane, przepełnione i zdezelowane autobusy, kobiety w kolorowych strojach i zaklinaczy węży, między którymi przemykają nowoczesne auta i turyści zwiedzający kraj na własną rękę.

Kultura indyjska miała także bardzo duży wpływ na film przyciągający miłośników melodramatów i tzw. „masala westernów”, produkowanych przez indyjski przemysł filmowy pod wspólnym terminem Bollywood. Podobnie jest z muzyką filmową i tańcem wyrażającym w Indiach tożsamość narodową, więc może w trakcie pobytu warto zapisać się na szybki kurs bharata-natjam, choć stylów tańca są tam setki. Wpływy poszczególnych religii można także zaobserwować we wszystkich możliwych przejawach sztuki (malarstwo, rzeźba, rzemiosło itp.) obecnych na każdym poziomie życia społecznego.

Podczas zwiedzania miast i świętych miejsc warto pamiętać o obowiązującej w Indiach etykiecie. I tak przed wejściem do prywatnego domu, świątyni czy meczetu należy zdjąć obuwie (w niektórych miejscach można kupić specjalne ochraniacze) i nie wnosić wyrobów ze skóry mogących wzbudzić obrazę. Turyści przeważnie mogą uczestniczyć w modłach, muszą jednak pamiętać o odpowiednim stroju (w zależności od rodzaju świątyni obowiązuje nakrycie głowy, a kobiety powinny przykryć ramiona i głowę oraz mieć na sobie długą spódnicę). W dobrym tonie leży składanie rąk w geście powitania i pozdrowienia namaste, chociaż zdarza się, że Hindusi witają mężczyzn po prostu uściśnięciem dłoni. Kobiecie nie należy podawać ręki, jeśli ona pierwsza nie wykona tego gestu.

Posiłki należy spożywać prawą ręką, natomiast nie należy wskazywać czegoś palcem, ale całą dłonią lub podbródkiem, a pokazywanie komuś spodów stóp oznacza brak szacunku. Lewa ręka oraz lewa noga uważane są za nieczyste i nie wolno nimi dotykać przedmiotów świętych. Nie powinno się natarczywie przyglądać kobietom, gdyż w kulturze hinduskiej nachalne przypatrywanie się może oznaczać napastowanie seksualne. Białe kobiety nie mają lekko w Indiach, gdyż uważane za wyzwolone i bezpruderyjne, bywają zaczepiane słownie przez Hindusów, więc naprzykrzającego się delikwenta należy jak najszybciej i stanowczo odprawić. Kobiety powinny bez oporów korzystać z licznych udogodnień skierowanych do nich, takich jak osobne kolejki na dworcach, poczekalnie dla pań i damskie przedziały w środkach komunikacji publicznej. Stroje topless rzadko bywają akceptowane, a przy fotografowaniu ludzi należy zachować dużą ostrożność i szanować cudzą prywatność.

W gościnie u Hindusów nie należy wchodzić do kuchni, nie zbliżać się do paleniska i wypada także poczekać, aż gospodarz nałoży jedzenie. Warto pamiętać, że mieszkańcy Indii żyją na godziny, wszystko musi mieć ustaloną porę, a czas dzieli się na właściwy i niewskazany, w którym nie wykonuje się pewnych czynności.

W Indiach z pewnością nikt nie odmówi przyjęcia napiwku, który zwyczajowo w restauracjach wynosi 10-15% wartości rachunku. Taksówkarzom, rikszarzom i tragarzom zostawia się przeważnie resztę. Podczas zakupów wskazane jest targowanie, chyba że robi się zakupy w sklepach ze stałymi cenami.

Indie atakują turystów wieloma bodźcami, dlatego warto zwracać uwagę na wszystkie aspekty obyczajowości tego fascynującego kraju i starać się je poznać, by pobyt w Indiach był wyjątkowym doświadczeniem turystycznym. Wszystko zapiera dech w piersiach, wszystko jest inne, wszystko jest egzotyczne i pasjonujące..., w końcu na ogromnym terytorium mieszka ponad miliard ludzi połączonych skrajnymi religiami i językami.

Zwiedzanie miast nie jest w Indiach jedyną formą aktywnego spędzania czasu. Solidnie można zmęczyć się podczas zdobywania wysoko położonych fortec i świątyń, a także w trakcie pieszych wycieczek po rezerwatach przyrody i parkach narodowych. Czasy kolonialne pozostawiły po sobie tradycje budowania pól golfowych i zamiłowanie do krykieta, a poszczególne hotele i agencje turystyczne oferują swoim gościom wędrówki konne i safari na wielbłądach (szczególnie Pustynia Thar). Trasy przygotowywane są pod kątem trudności i kondycji uczestników. Coś dla siebie znajdą także miłośnicy off-roadu, czyli jazdy po bezdrożach quadami, motorami i samochodami terenowymi.

Golkonda Fort – tajemne przejścia, wysokie mury i piękne widoki – takie atrakcje czekają na turystów podejmujących się zwiedzania potężnej twierdzy znajdującej się na zachód od miasta Hajdarabad. Z powstaniem pierwszej XII-wiecznej warowni wiąże się legenda, według której pasterz znalazł w tym miejscu bożka i podarował go królowi. Władca zainteresowany historią kazał wznieść zamek o nazwie Wzgórze Pastuszka – Golla Konda. Obecna forteca o widowiskowym charakterze została wzniesiona w XVI/XVII wieku i była używana jako bastion chroniący władców z dynastii Kutb przed atakami mogolskich wojsk. Spoglądając na wysokie mury z okrągłymi bastionami, ruiny z Salą Audiencyjną na szczycie i pozostałe zabudowania wznoszące się na stromym wzgórzu, można oczami wyobraźni odtworzyć średniowieczne życie i działające fontanny, przy których spacerowały królowe i damy dworskie. Warto pojawić się w forcie wieczorem podczas pokazu typu „światło i dźwięk” oraz zwiedzić dodatkowo królewskie mauzoleum otoczone bogato zdobioną arkadą.

Tranguebar – ozdobą dawnej kolonialnej osady duńskiej jest Fort Dansborg z XVII wieku. W odrestaurowanym budynku zwróconym w stronę morza znajduje się muzeum opowiadające historię miejsca i pokazujące pamiątki kolonialne. Przy okazji zwiedzania można zażyć morskiej kąpieli i wypocząć na piaszczystej plaży, często zastawionej kolorowymi łodziami rybackimi.

Warandal – dawna stolica hinduskiej dynastii Kakatijów zachwyca zwiedzających przede wszystkim opuszczonym fortem otoczonym dwoma pierścieniami umocnień i fosą. Z kolei za panowania dynastii Ćaluków na wzgórzach wokół miasta wzniesiono kilka świątyń Śiwy, widocznych także z murów twierdzy.Chengalpattu – w okolicy niewielkiej miejscowości znajdują się ciekawe atrakcje w postaci sławnej twierdzy będącej przedmiotem walk między Brytyjczykami i Francuzami oraz fascynujących grot świątynnych w pobliskim Wallam.

Gingee – interesującą atrakcją położoną w pobliżu zatłoczonego miasta jest najbardziej malownicza twierdza Tamil Nadu. Trzy cytadele położone w ciekawej scenerii zostały wzniesione przez władców Widźajanagaru i były areną wielu walk toczonych o południowe rejony Indii.

Tiruvannamalai – w mieście położonym u stóp góry Arunachala znajduje się ogromny zespół świątynny, który jest najtłumniej odwiedzany przez pielgrzymów podczas każdej pełni księżyca. Świątynia Arunchaleshvara wygląda niezwykle z samego wzgórza, ale i cały teren obejmujący wszystkie zabudowania potrafi wywołać zachwyt. Na spacerze po magicznym miejscu turyści mogą poznać jedno z pięciu świętych miejsc śiwaizmu – religijnego odłamu hinduizmu uznającego Śiwę za jedynego boga. Najstarszą częścią jest wewnętrzna świątynia z XI w, z kolei budowle wybudowane kilka stuleci później, symbolizują ziemskie żywioły i prezentują się niesamowicie w obiektywie aparatu fotograficznego – szczególnie cztery „gopury” (bramy) widoczne z daleka. Jest to jednocześnie jeden z największych kompleksów świątynnych w Tamil Nadu.

Madurai – najważniejszym miasto Wybrzeża Mannar, religijne i kulturowe centrum Tamilów, słynące z okazałych świątyń wybudowanych w tzw. stylu drawidyjskim. Jest to równocześnie jedno z najstarszych i nieustannie zamieszkiwanych miast na świecie, którego największą atrakcją zlokalizowaną w historycznej dzielnicy jest świątynia Minakszi Sundareśwara poświęcona Śiwie i jego małżonce. Miasto zbudowane i zarządzane przez dynastię Pandjów między VII a XIII wiekiem, zostało podbite w 1323 r. przez wojska Sułtanatu Delhi. Czas rozkwitu natomiast Madurai zawdzięcza władcy Tirumali, który prowadził aktywną działalność budowlaną, aczkolwiek sama świątynia jest świadectwem królewskiego i arystokratycznego mecenatu Najaków rządzących miastem między XVII a XVIII wiekiem. Ta największa świątynia hinduistyczna jest niezwykle barwna i zaskakuje ogromem przedsięwzięcia budowlanego. Na zwiedzanie warto przyjść rano lub wieczorem, kiedy odbywa się jeden z podstawowych obrzędów hinduizmu służący wiernym do nawiązania kontaktu z bóstwem. Dobrze jest mieć wtedy przy sobie aparat, by sfotografować procesję słoni i całe widowisko, któremu nie brakuje śpiewów, muzyki i mistycznej atmosfery. W obiektywie koniecznie trzeba ująć także samą bramę w postaci bardzo wysokiej schodkowej piramidy zwanej „gopura” – swoistej plątaniny barwnych, tańczących i rozbrykanych bogiń, bogów i przeróżnych scen uwiecznionych za pomocą kunsztownie wykonanych rzeźb, które są tak fascynujące, że trudno oderwać od nich wzrok. Na kolejnym etapie zwiedzania turyści podążają korytarzami i salami pełnymi posągów tańczących mężczyzn, sadzawek, kaplic, wolnostojących rzeźb Śiwy i kolumn ozdobionych postaciami królów Najaków. Warto także wspiąć się na południową „gopurę”, by objąć wzrokiem panoramę miasta, w której wyróżnia się kolejna i równie wspaniała świątynia – Minakszi Amman. Ogólnie w mieście pełnym sklepów i bazarów zawsze panuje żywiołowa atmosfera z typowym dla indyjskich miast tłokiem.

Szlakiem świątyń – region Wybrzeża Mannar słynie z licznych świątyń drawidyjskich, którym warto poświęcić osobną wycieczkę. Takie budowle były najczęściej religijnymi, społecznymi, kulturalnymi i politycznymi centrami poszczególnych wiosek i taką funkcję pełnią współcześnie. Większość ze świątyń ma podobny układ wyróżniający bramę wieżową zwaną „gopura”, przedsionek i główne sanktuarium przykryte wysokim dachem. Wszystkie elementy charakteryzują się bogatą symboliką i kunsztownymi dekoracjami rzeźbiarskimi, potrafiącymi zachwycić nawet podróżników niezainteresowanych sztuką sakralną. Świątynie poświęcone różnym bóstwom często pełnią rolę miejsca specjalnych świąt, tańców i sal do nauki. Chociaż wszystkie budowle mają podobne przeznaczenie, ich różnorodność jest tak wielka, że zasługuje na wnikliwą uwagę, bez której poznanie indyjskiego kontynentu nie byłoby możliwe. Najznamienitsze przykłady takich świątyń i grot można znaleźć w Kancipuram, Uttaramur, Mandagappattu, Tiruwannamalaj, Panamalaj, Cidambaram, Gangaikondacolapuram czy Kumbakonam. Takie miejscowości są również doskonałym miejscem na zakup pamiątek związanych z Indiami i zrobienie interesujących zdjęć podróżniczych.

Thanjavur – zwiedzając krainę Tamil Nadu warto zajrzeć do dawnej stolicy królestwa Ćolów, której szczyt rozwoju przypadł na X i XIV wiek. Przedstawiciele tej dynastii południowoindyjskiej pochodzenia tamilskiego prowadzili przynoszący zyski handel jedwabiem, bawełną, przyprawami, lekarstwami, kością słoniową i klejnotami oraz rozwinęli rolnictwo będące siłą napędową gospodarki do czasów dzisiejszych. Życie w tym średniej wielkości mieście koncentruje się wokół prawdziwego skarbu architektonicznego, jakim jest monumentalna świątynia Brihadishvara zbudowana przez władcę Radźaradźę I około 1010 r. dla uczczenia ekspansji terytorialnych. Jeżeli ktoś chce poznać bogactwo dziedzictwa kulturalnego tej części Indii powinien zwiedzić właśnie tę świątynię, która powstała jako obronna budowla poświęcona Śiwie jako Wielkiemu Panu. Z daleka widoczna jest bogato zdobiona brama  prowadząca na duży dziedziniec, na którym spoczywa rzeźba byka Nandina. Zafascynować i wciągnąć na kilka chwil mogą liczne dekoracje rzeźbiarskie, inskrypcje będące rodzajem publicznych zapisków dotyczących świątyni oraz malowidła z epoki Ćolów. W królewskim zespole pałacowym znajduje się także skarbiec, Muzeum Sztuki Najaków i biblioteka.

Tiruchirappalli – nad świętą rzeką Kaweri położona jest dawna siedziba władców Ćola i Naicka, w której powstał jeden z największych i najlepiej zachowanych zespołów świątynnych w południowych Indiach – Sri Ranganathaswamy poświęcony śpiącemu Wisznu. Obok setek pielgrzymów przybywają tam również turyści zainteresowani wyjątkową wartością religijną, historyczną i estetyczną miejsca. Zaraz za wielką bramą z zawiłymi rzeźbami pomalowanymi na różne kolory znajdują się stragany sprzedające przysłowiowe „wszystko”, mijając które dociera się do właściwej świątyni otoczonej boską aurą. Na terenie obiektu znajduje się mnóstwo większych i mniejszych świątyń, które nacechowane są symbolicznie poprzez tysiące rzeźb, bogato zdobione kolumny i niezrozumiałe formy czyniące miejsce jeszcze bardziej wyjątkowym. Drugą atrakcją turystyczną w mieście jest fort znajdujący się w północnej części, który jest pamiątką po bitwie, która rozegrała się w pobliżu między wojskami brytyjskimi i francuskimi, i przesądziła o rządach Brytyjczyków w tej części Indii. Owocem wymagającej wspinaczki jest nie tylko chłodny wiatr smagający skały i łagodzący skutki zmęczenia, ale także interesujący widok na zatłoczone miasto.

Wyspa Rameshwaram – na przepięknej wyspie wychodzącej w kierunku Sri Lanki odgrywała się akcja wielkiej indyjskiej epopei – Ramajany, co dla zainteresowanych hinduizmem może być wystarczającym powodem ciekawej eskapady. Oprócz podziwiania piaszczystych wydm obmywanych wodami Zatoki Bengalskiej i Oceanu Indyjskiego oraz interesujących widoków można tam zwiedzić świątynię Ramanatha stojącą w miejscu, gdzie Rama oddawał cześć Śiwie. W samej świątyni zbudowanej w XII wieku mogą spodobać się wspaniałe korytarze z masywnymi kolumnami (ciekawostką są dwa korytarze uchodzące za jedne z najdłuższych tego typu na świecie), aczkolwiek wielu turystów odwiedza także wzgórze Gandhamadana, by zobaczyć odcisk stopy Ramy oraz pozostałości zmiecionego przez cyklon miasta Dhanuszkoti, gdzie według legend Rama miał przyjąć hołd od brata Rawany.

Półwysep Kanjakumari – wycieczka w to magiczne miejsce może wypełnić cały dzień, a warto poświęcić czas na wyprawę, gdyż jest to najbardziej wysunięty na południe kraniec Indii w postaci skalistego półwyspu. Miasto Kanjakumari jest również ważnym celem pielgrzymkowym wszystkich religii indyjskich i zostało tak nazwane na cześć opiekunki wybrzeża – hinduskiej bogini Kumari. Podczas gdy wierni kąpią się w odmętach lazurowej wody i modlą w świątyniach, turyści fotografują nietypowe budowle poświęcone hinduskim bóstwom oraz oglądają magiczne miejsce, w którym zbiegają się wody Oceanu Indyjskiego, Zatoki Bengalskiej i Morza Arabskiego. Półwysep jest również o tyle wyjątkowym miejscem, iż na tej samej plaży można podziwiać wschody i zachody słońca oraz zobaczyć w kwietniu pełnię księżyca i słońce na tej samej linii.

Region Chettinad – nadmorska równina położona nad Zatoką Bengalską pełna jest zabytkowych wiosek, w których znajdują się stare rezydencje rodowe. Znana jest także tamtejsza kuchnia słynąca z pikantnego kurczaka curry i curry z warzywami, za którymi najlepiej rozglądnąć się w Karaikudi i Kanadukathanie. Kraina była zamieszkiwana przed laty przez kupiecką wspólnotę Czettiarów, którzy w XIX wieku zasłynęli jako bankierzy lokujący swoje majątki w klejnotach i nieruchomościach, czego efekt można podziwiać do dziś.

Park Morski Mannar – Zatokę Mannar ozdabia około 20 wysepek koralowych objętych ochroną przyrody. Jest to idealne miejsce na podglądanie niezliczonych przedstawicieli morskiej flory i fauny. Aby zobaczyć zadziwiający świat tropikalnej części Indii trzeba uzyskać specjalne zezwolenie.

Kiedy najlepiej wybrać się do Andhra Pradesh?
Indie mają bardzo zróżnicowany klimat, a pogoda zmienia się w zależności od pory roku i miesiąca. Dla turystów najlepszą porą na wizytę w Indiach są miesiące od września do marca, kiedy można zwiedzać twierdze, pałace i świątynie oraz odpoczywać na plażach. Szczyt sezonu przypada między październikiem a lutym i jeżeli ktoś wybiera się do Indii w tym czasie, powinien zarezerwować hotel z dużym wyprzedzeniem. Dziką przyrodę można obserwować w okresie od lutego do sierpnia, a skwar panujący od kwietnia do lipca najlepiej znoszą turyści wybierający się w góry. Z końcem maja pojawia się natomiast monsun przynoszący obfite deszcze – pora monsunowa trwa od maja do końca września, a północny-wschód Indii latem jest jednym z najbardziej deszczowych regionów na świecie. Urlop w Indiach powinno się planować pod kątem wypoczywania na plażach, wypraw górskich lub zwiedzania zabytków duchowych i materialnych.

Najlepszym czasem na odwiedzenie Chenai jest grudzień i styczeń, kiedy w mieście odbywa się Chennai Music Festival poświęcony muzyce i tańcowi południowej części Indii, a występy organizowane są w świątyniach, klubach, salach koncertowych i na plażach. W środku stycznia trwają huczne dożynki w Pongal, które warto zobaczyć ze względu na ludowy charakter.

Jaka waluta obowiązuje w Indiach i jakie są orientacyjne ceny?
Walutą Indii jest rupia indyjska (INR), 1 INR = 100 pais (paisa). Wartość rupii w porównaniu do większości walut europejskich jest niska, dlatego trzeba nastawić się na posiadanie dużej ilości banknotów. W Indiach należy zwracać uwagę na to, czy cena zawiera podatek (10-15%) od usługi i towarów, czy też nie i wtedy trzeba taką kwotę doliczyć. Ceny bardzo często podlegają negocjacji, Indie nie są drogim krajem, a targowanie się jest powszechnie przyjęte, gdyż Hindusi bardzo często zawyżają ceny podawane obcokrajowcom. Ceny zdecydowanie wyższe mogą obowiązywać podczas świąt i festiwali oraz w miejscowościach leżących na uczęszczanych szlakach turystycznych, a także zależą od standardu noclegu.

Gdzie i jakie pamiątki kupić w Indiach?
Podczas podróży po Indiach turystom wpadają w ręce różne ciekawostki, a właściciele sklepów, stoisk i straganów namawiają nieustannie, czasami nachalnie, do robienia zakupów. Nie ma wtedy sensu się denerwować, tylko zabrać za powszechne targowanie, by uzyskać korzystną cenę i poczuć ciekawą kupiecką atmosferę. Tam, gdzie przebywa najwięcej turystów, zawsze jest najdrożej, dlatego warto czasami zagłębić się w stragany miejskiego targowiska lub uliczkę, na której unosi się zapach chętnie kupowanych przez turystów kadzidełek, fantazyjnych podstawek pod kadzidła, lampek maślanych, przypraw i ręcznie skręcanych papierosów „bidi”. Najwięcej jednak sklepów znajduje w miejscach związanych z turystyką, niemniej wyszukane pamiątki można znaleźć na barwnych targach, w wielkich sklepach zwanych emporiami prowadzonymi przez poszczególne regiony, na muzealnych stoiskach, a nawet w dobrze zaopatrzonych sklepikach hotelowych. Jeżeli poszukuje się jakichś unikalnych, ale drogich towarów można zajrzeć do sklepów delux. Jeżeli ktoś podróżuje poza dużymi miastami powinien rozglądać się za wioskami, które mają własnych rzemieślników i artystów, by tam nabyć unikalne pamiątki, charakterystyczne tylko dla wybranego regionu.

W wielu miejscach można znaleźć srebrną biżuterię z kamieniami szlachetnymi, wyroby ze skóry i drewna, delikatne tkaniny z jedwabiu, kolorowe szale, bluzki i tradycyjne stroje „sari” noszone przez hinduskie kobiety. Indyjskie piękno zaklęte jest także w mosiądzu, miedzi, srebrze i złocie – emaliowanym, grawerowanym i odlewanym, wykorzystywanym pierwotnie w rytuałach. Zainteresowaniem cieszą się reprodukcje marmurowych mozaik, szkatułki, misy z białego marmuru, granitowe posążki z Mamallapuramu, figurki boga-słonia związane z mitologią indyjską, kasetki z kryształu lub alabastru, zwierzęce figurki z Dżajpuru, Waranasi i Biharu oraz czarne narzędzia z Orisy. Nie zna granic także indyjskie bogactwo tkanin wykonanych z wszelkich rodzajów włókiem naturalnych i sztucznych o rozmaitych wzorach, fakturach, splotach, deseniach i kolorach. Podobnie jest ze światem haftów, w których Hinduski są mistrzyniami świata. Panie powinny rozglądnąć się także za kosmetykami do włosów oraz perfumami i olejkami znanych indyjskich firm. Symboliczną pamiątką z pobytu w Indiach zawsze jest figurka Buddy lub któregoś z hinduskich bóstw, wykonana najczęściej z kamienia, mosiądzu lub drzewa sandałowego. W turystycznym bagażu powinna również znaleźć się paczuszka z jakąś przyprawą i aromatyczna herbata zapakowana w ozdobne pudełko. Dobrą pamiątką może okazać się płyta z muzyką pochodzącą z filmu bollywoodzkiego. Ogólnie Indie są prawdziwą skarbnicą pamiątek, która już przy pierwszym zetknięciu może zafascynować bogactwem wyjątkowych towarów.

Jaki czas obowiązuje w Indiach?
Do czasu polskiego dodajemy 3,5 godziny w lecie i 4,5 w zimie.

Jak poruszać się po Indiach?
Indyjskie autobusy docierają w wiele miejsc, a główne przystanki znajdują się najczęściej w pobliżu dworców kolejowych. Turystom zaleca się podróżowanie autobusami klasy delux. Najgorzej wygląda sytuacja na prowincji i obszarach rolniczych, gdzie jeżdżą stare zdezelowane i często przepełnione pojazdy, więc lepiej zastanowić się nad wynajęciem samochodu w hotelu, biurze podróży lub międzynarodowej firmie, najlepiej wraz z kierowcą, gdyż indywidualne podróżowanie po kraju może okazać się zbyt niebezpieczne ze względu na fatalny stan dróg, ogromne zatłoczenie i nagminne łamanie zasad ruchu przez kierowców. Na drogach w nocy często pojawiają się nieoświetlone auta, stada kóz, rowerzyści, przeładowane ciężarówki i mnóstwo innych niespodzianek, które ciężko przewidzieć nawet doświadczonym kierowcom. W Indiach obowiązuje ruch lewostronny, wymagane jest międzynarodowe prawo jazdy, a w samochodzie najważniejszy jest klakson.

Bezpieczniejszą opcją jest pociąg uchodzący w Indiach za najlepszy środek transportu. System kolei jest bardzo rozbudowany, więc przed podróżą pociągiem należy szczegółowo zapoznać się z obowiązującymi zasadami, klasami pociągów i strefami kolejowymi. Przy częstym podróżowaniu koleją warto wykupić specjalny karnet dla turystów. Dużą popularnością wśród podróżników cieszą się kolejowe trasy: Indian Railways i Royal Orient Express oraz podróżowanie pociągami z wagonami sypialnymi. Przy większych odległościach najlepiej korzystać z samolotów.

Najwygodniejsze i najtańsze w miastach są riksze (rowerowe, trójkołowe tuk-tuki i wózki ciągnięte przez mężczyzn), natomiast dosyć egzotycznym sposobem dotarcia do niektórych atrakcji turystycznych jest podróżowanie na wielbłądzie lub słoniu. Przed taką wyprawą trzeba dobrze zastanowić się nad swoimi predyspozycjami, ponieważ niekiedy długa podróż na grzbiecie wymaga dobrej kondycji.

Jakie plaże znajdują się w Andhra Pradesh?
Chociaż wybrzeże Andhra Pradesh jest bardzo długie i w wielu miejscach piaszczyste, nie jest zagospodarowane pod względem turystycznym, a kąpieliska znajdują się jedynie w kilku nabrzeżnych miejscowościach. Jedna z najchętniej odwiedzanych plaż znajduje się w Chennai. Jest to kilkunastokilometrowy odcinek wybrzeża z drobnym piaskiem i pobliską promenadą otoczoną w niektórych miejscach wysokimi palmami i straganami serwującymi lokalne przysmaki. Mniej zatłoczone miejsca od popularnych plaż w centrum można znaleźć w dzielnicy Valmiki oraz pod nazwą Beerezy. Dobrymi plażami może pochwalić się Pondicherry, gdzie szerokie piaszczyste wybrzeże nosi odpowiednio nazwy Paradise Beach, Auro Beach i Rocky Beach.

Przy hotelach wyższej kategorii lub w wybranych kurortach plaża jest usypywana sztucznie lub znacznie różni się od typowych plaż miejskich, dlatego wybierając kurort i hotel warto upewnić się do jakiej plaży będziemy mieć dostęp.

Jakie są ograniczenia celne w Indiach?
Bez cła do Indii można wwieźć rzeczy osobiste, upominki o wartości do 100 USD na osobę, 1 l mocnego alkoholu i 200 szt. papierosów. Bez wcześniejszej deklaracji i bez zezwolenia można wwieźć kwotę do 2,5 tys. USD. Obowiązuje całkowity zakaz wwożenia złota i srebra (poza przedmiotami osobistego użytku) i zakaz wywożenia przedmiotów mających powyżej 100 lat, wyrobów z kości słoniowej, skór zwierząt i skorup żółwi.

Jakie dokumenty potrzebne są w razie konieczności skorzystania ze służby zdrowia w Indiach?
Ze względu na wysokie koszty leczenia przed wylotem do Indii zaleca się wykupienie międzynarodowego ubezpieczenia zdrowotnego, które obejmuje zwrot kosztu zakupów lekarstw i środków opatrunkowych, leczenia szpitalnego, transportu do szpitala, konsultacji medycznych itp. W niektórych rejonach uzasadnione jest przyjmowanie leków przeciwmalarycznych, chociaż nie występują szczególne zagrożenia epidemiami i nie są wymagane żadne szczepienia. Dostęp do opieki medycznej zależy od miejsca pobytu – w dużych miastach raczej nie ma problemu z uzyskaniem fachowej pomocy lekarskiej w szpitalach, prywatnych ośrodkach zdrowia i hotelach zatrudniających lekarzy. W przypadku zorganizowanej wycieczki warto sprawdzić czy zawarta w cenie podróży polisa ubezpieczeniowa jest wystarczająca i ewentualnie dokupić dodatkową, związaną z ilością rodzajów ryzyka i zakresem usług. Wszystkie pokwitowania na lekarstwa i pomoc medyczną mogą być później konieczne do uzyskania wypłaty ubezpieczenia, a lekarza podczas konsultacji warto poprosić o pisemne (najlepiej w języku angielskim) wyszczególnienie przyjmowanych i dawkowanych leków. W przypadku potrzeby skorzystania z pomocy medycznej można skontaktować się z ubezpieczycielem, który przy pomocy lokalnego przedstawiciela opłaci koszty leczenia.

Ze względu na inną florę bakteryjną należy starannie wybierać restauracje lub jadać w hotelach, przestrzegać podstawowych zasad higieny niezbędnych w krajach tropikalnych oraz zwracać uwagę na warunki w jakich przygotowuje się i przechowuje jedzenie. Turyści powinni pić wyłącznie wodę butelkowaną, gdyż woda z kranu nie jest zdatna do picia.

Szczepienia ochronne nie są wymagane, niemniej szczególnie w krajach tropikalnych istnieją zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne, dlatego przed wyjazdem warto sprawdzić czy szczepienia nie są zalecane sezonowo i profilaktycznie zaszczepić się przed wskazanymi chorobami. Poszczególne zalecenia sanitarne pozwalające uniknąć zachorowania na różne choroby dostępne są na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej: www.gis.gov.pl

Między Polską a Indiami obowiązuje ruch wizowy i wymagany jest paszport. W sprawie wizy należy skontaktować się z przedstawicielstwem dyplomatycznym Republiki Indii w Warszawie, a dokumenty aplikacyjne nie odbiegają od przyjętych standardów. Wyjazd do Indii powinien nastąpić przed upływem 6 miesięcy od daty wystawienia wizy, a paszport musi posiadać ważność 12 miesięcy, licząc od daty wystawienia wizy.

Szczegółowe i aktualne informacje można znaleźć na stronie MSZ: www.msz.gov.pl i www.newdelhi.msz.gov.pl

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Indii
Indie, New Delhi, 50-M Shantipath, Chanakyapuri, 110 021
Tel.: +91 11 41496900 Tel. dyżurny: +91 9910999477 Faks: +91 11 26871914
newdelhi.polemb.info@msz.gov.pl
www.newdelhi.msz.gov.pl

Instytut Polski w New Delhi
Indie, New Delhi, 50-M Shantipath, Chanakyapuri, 110 021
Tel.: +91 11 41496919 Tel.: + 91 11 41496919

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Bangalore
Indie, Bangalore, Sua House, 26/1 Kasturba Cross Road, 560001
Tel.: + 91 80 41120782 Faks: + 91 80 22128189
polandblr@yahoo.com